Sigmabase homepage

Ahaus is directeur van het CBO en TNO Management Consultants. Hij heeft de UMCG-leerstoel Healthcare Management bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen en is hoofdredacteur van het Kluwer tijdschrift Kwaliteit in Zorg (KiZ).

Tijd voor een lean journey
"In de zorg kampen we  met een ‘hidden hospital':  dit betreft  de inefficiëntie in een zorginstelling, een soort verborgen organisatie die niet voor de patiënt of cliënt lijkt te produceren, maar energie besteedt aan zaken die geen waarde voor de cliënt hebben," vertelt Ahaus. "Uit het weinige onderzoek dat er is gedaan, wordt beweerd  dat zo'n vijftien tot twintig procent van de zorgkosten verloren gaat aan die inefficiëntie, maar misschien is het nog wel hoger. Dan heb ik het niet alleen over het economische effect maar ook over werkvreugde van zorgmedewerkers ."

Uit het verbeterprogramma Productive Ward waar Ingrid Janssen van het CBO op het KiZ-congres over spreekt, bleek in Engeland bijvoorbeeld dat verpleegkundigen aanvankelijk slechts 25 procent van hun tijd bezig zijn met directe zorg voor patiënten. "Veel tijd wordt besteed aan bewegen, invullen en lezen van het verpleegkundig dossier, overleg en overdrachten. Een deel van die activiteiten heeft te maken met het feit dat we de zorg niet goed hebben georganiseerd." Volgens Ahaus gaat het niet alleen om de productiviteitsverbetering die te behalen is, maar ook om de toename van de veiligheid voor de patiënt en de werkvreugde van verpleegkundigen wanneer we die tijd voor directe patiëntenzorg weten te vergroten.

Verspilling in de zorg
Ahaus noemt andere voorbeelden van verspilling in de zorg, zoals tijd besteed om fouten te corrigeren, onnodige diagnostiek aanvragen, extra werk door niet standaardiseren van repeterende activiteiten, patiënten die wachten en voorraad die over de uiterste houdbaarheidsdatum is. "Misschien is wel de minst zichtbare verspilling dat mensen niet of onvoldoende worden betrokken om hun ideeën in te brengen om het werk te verbeteren," aldus Ahaus.

Hij stelt vast dat voor kwaliteitsfunctionarissen een belangrijke motiverende rol is weggelegd bij het ondersteunen en inspireren van deze lean journey. Het is wel een kwestie van lange adem: veranderingen borgen betekent net zo lang doorgaan met iets nieuws totdat het gewoon wordt. Dat kost soms jaren. Ahaus stelt dan ook dat we nog maar aan het begin staan van een lean journey in de zorg: de zoektocht naar efficiency als middel, niet als doel.

Op weg naar slanke, werkende kwaliteitssystemen
Een tweede ontwikkeling die Ahaus aanstipt, is dat de kwaliteitssystemen te gedetailleerd zijn geworden. "We lijken te zijn doorgeschoten in de beheersing van alle mogelijke risico's en in het meten met prestatie-indicatoren. Deze kengetallen kunnen nooit het volledige beeld geven van de kwaliteit van de zorg, daar is het te complex voor. Bovendien vindt daar de verbetering niet plaats, dat gebeurt in het proces van uitvoering. De aandacht moet dus deels worden verlegd van het registreren en verantwoorden van een niet-behapbare veelheid aan indicatoren naar daadwerkelijke performanceverbetering in het hier en nu. Daar is meten ook een onderdeel van, maar als onderdeel van kortere verbetercycli, waardoor veel meer kleine stapjes genomen worden. En dan op het gebied waar het écht om gaat: de productieve interactie tussen zorgverlener en cliënt. Het is juist in die interactie waar de kwaliteit vanuit betrokkenheid en deskundigheid moet worden geleverd."

Eenvoud vanuit kleinschaligheid
Volgens Ahaus ontstaat er langzaam een beeld van wat werkt. Zoals het werken in kleinschaligheid als onderdeel van grote organisaties, dat met de juiste mindset tot indrukwekkende resultaten kan leiden. Een voorbeeld is Buurtzorg waar tijdens het congres ook aandacht aan wordt besteed. Daar heeft de werkvloer het mandaat en is het de kleinschaligheid en de eenvoud die werkt. Hoe die eenvoud er uit ziet: goed opleiden, minder regels, veel zelfstandigheid, handelen vanuit de toegevoegde waarde voor de individuele patiënt. Dit alles leidt tot meer betrokkenheid van de zorgverleners.

Bezieling voor eenvoud
Het KiZ-congres draagt volgens Ahaus bij aan een betere zorg die minder kost en meer aandacht en waarde voor de patiënt oplevert. Omdat dit ook speerpunten zijn van het CBO, heeft zij er bewust voor gekozen samen met Kluwer dit congres te organiseren. "Kluwer is al jarenlang een betrouwbare partner en staat midden in de zorg met dit congres en diverse uitgaven waaronder de vakbladen Zorgmarkt en Kwaliteit in Zorg (KiZ). Ook het CBO staat dicht op het primaire proces met name in ziekenhuizen en ook zorgketens. Met dit congres willen wij bezieling voor eenvoud brengen, inspiratie en praktische tools. Deze dag is een markeerpunt, we moeten inzien dat we het werken aan de kwaliteit van de zorg te complex hebben gemaakt. Laten we nu al onze kennis en ervaring inzetten om zowel de patiënt als de zorgprofessional beter tot zijn recht te laten komen."

Tekst: Bianca Minkman

Wilt u meer weten over het KIZ-congres? Surf dan naar http://www.kizcongres.nl/