Sigmabase homepage

Het kost geen moeite deze nostalgische gevoelens om te zetten in zwarte somberheid. We leven in lastige, paradoxale tijden. De zekerheid en stabiliteit waar onze ouders ruim een halve eeuw voor gevochten en gewerkt hebben, schijnt bijna plotsklaps verdwenen. In een periode van amper vijf jaar zijn we fundamenteel gaan twijfelen aan alle mogelijke instituties: een monetaire unie, het toewerken naar samenwerken binnen de EU, veiligheid hier en ver weg, en niet te vergeten het pensioen. En dit is een willekeurige greep uit alles wat er allemaal ter discussie staat.

Als ik naar al die somberheid en twijfel kijk, zie ik drie crises. Eigenlijk drie samenhangende vraagstukken die elkaar versterken. Dat zijn: een crisis van Betekenis, van Prestatie en van Kansen. Wat we bewust en onbewust niet meer met elkaar delen is een visie, een perspectief waar we als maatschappij op weg naar toe zijn. Betekent vooruitgang in deze tijd nog beter doen wat er niet toe doet? Want zonder al te kort door de bocht te willen gaan, geldt dat voor heel veel bedrijven. Juist die waardecreatie-vraag van veel bedrijven is nu zwaar onder druk komen te staan. Wat is de maatschappelijke bijdrage van bedrijven meer nog misschien wel dan de economische? Gedeelde waardecreatie beginnen we dat te noemen. Maar dat hebben we zeker nog niet scherp als een gemeenschappelijke visie voor de komende jaren. Dat begint net.

En als we geen betekenis met elkaar delen die ons inspireert en motiveert, is er sprake van een crisis van Prestatie. Want dan doet het er niet zoveel meer toe wat we doen. Blijf lekker zitten waar je zit en zit je tijd gewoon uit. En daar kom je niet je bed voor uit. Minimaal is ook genoeg. We presteren onder de lat omdat we niet meer weten en delen waar we aan bouwen. Organiseren dat kunnen we wel, maar deden we dat niet omdat het er toe deed wat we organiseerden? En als dat wegvalt dan geeft dat aanleiding tot een derde crisis, die van Kansen. En mogelijk weegt die nog wel het zwaarste. We leven in een maatschappij waarin toegang tot kennis ongekend is, maar we doen er eigenlijk heel weinig mee. We kunnen online werkelijk over van alles beschikken maar zien geen kans om al die ‘oneindige' informatie om te zetten in sprankelende nieuwe kansen, nieuwe vormen van organiseren, een nieuw perspectief.

Bij elkaar een sombere boodschap? Drie keer is scheepsrecht? Misschien toch niet. We weten eigenlijk wel dat we in een maatschappelijk transitieproces zitten, maar hoe we dat moeten vertalen naar nieuwe mogelijkheden, daar komen we vooralsnog niet uit. Voor wie oplet is er tegelijkertijd veel moois te zien. Mensen die op een creatieve en innovatieve manier met elkaar aan het organiseren zijn. Die oplossingen bedenken die niet in de klassieke ‘business case' passen maar die wel werken. En dat geeft hoop. Hoop die we heel hard nodig (zullen) hebben met elkaar. Vanuit die gedachte hoop ik het komende jaar te kunnen bijdragen aan SigmaOnline.
Voor nu: plezierige feestdagen en de beste wensen.

Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Samen met Antonie Reichling zal hij bij toerbeurt vanaf 2012 maandelijks een column schrijven voor SigmaOnline. Dit is zijn opmaat naar die komende bijdragen.