Sigmabase homepage

Op 10 augustus presenteerde Klink zijn rapport over hoe de kostenstijgingen in de gezondheidszorg een halt toe kunnen worden geroepen. Hij ondervroeg vele zorgprofessionals, die veel meer heil zien in kwaliteitsverbetering dan in de tot nu toe voorgestelde maatregelen om de kostenstijgingen het hoofd te bieden, zoals het verhogen van premies of het niet meer vergoeden van bepaalde behandelingen.

Wollersheim is het daar hartgrondig mee eens. "Er zijn wereldwijd al diverse methodes ontwikkeld om de gezondheidswinst te meten na een behandeling, zoals bijvoorbeeld de Patient Reported Outcome Measures (zie ook het interview met Andrew Vallance-Owen). En er zijn ook methodes om de getallen die daar uit komen te corrigeren voor comorbiditeit. Tegenstanders roepen te makkelijk dat het lastig is om de gezondheidswinst eenduidig te meten, maar in dat meten zit het probleem helemaal niet. Het probleem zit erin dat veel dokters zelf ook wel vermoeden dat niet alle behandelingen even effectief zijn. Zij gaan het voelen in de portemonnee als ze worden betaald naar resultaat in plaats van naar uitgevoerde activiteiten."

30 procent besparen
Klinks schat in zijn rapport in dat door af te rekenen op basis van gezondheidswinst zo rond de 30 procent op het zorgbudget kan worden bespaard. In de curatieve zorg gaat het om een besparing van naar schatting 8 miljard op een budget van 30 miljard. Wollersheim kijkt niet op van die getallen. "Naar schatting 20 procent van alle zorgverlening is overbodig. Een deel daarvan schaadt niet, maar in veel gevallen brengt overbodige zorg extra kosten met zich mee omdat er door de behandeling of door overbodige diagnoses nieuwe klachten ontstaan."

Cultuuromslag
Om overbodige zorg uit te roeien, is er een forse cultuuromslag nodig. Dat begint al tijdens de opleiding. Wollersheim: "Nu leer je tijdens je studie medicijnen dat je iets voor mensen moet dóen, je moet handelen. Er wordt in de opleiding nauwelijks bij stilgestaan dat even afwachten soms ook goed kan zijn. Laat staan dat er wordt gesproken over de risico's van op het eerste oog onschuldige diagnostiek."

Deze focus op handelen zit vervolgens ook in de cultuur van ziekenhuizen ingebakken. "Heb je als arts weekenddienst en worden op maandag de patiënten besproken, dan wordt er zelden iets van gezegd als je een onnodig onderzoek hebt aangevraagd, terwijl je wordt doorgezaagd over een extreem zeldzame diagnose die je mogelijk mist omdat je een bepaald onderzoek niet hebt laten doen. En dus neemt zo'n arts het zekere voor het onzekere, niet nadenkend bij het feit dat hij met die extra diagnostiek wel eens meer kwaad dan goed zou kunnen doen", zegt Wollersheim als ervaringsdeskundige.

Gloriedenken in de zorg
Daar komt een versterkende factor bij, en dat is het gloriedenken in de zorg. "We lijden aan ernstige zelfoverschatting", vindt Wollersheim. "We hebben de lange termijn-effecten van behandelingen vaak niet goed in beeld omdat we patiënten uit het oog verliezen. Dat speelt zeker bij complexe operaties die een langdurig herstel vergen. Dan is zo'n operatie in technisch opzicht misschien wel volledig geslaagd, maar is de gezondheidswinst voor patiënten minimaal. Het zou goed zijn als artsen hun patiënten gedurende langere tijd volgen en in kaart brengen wat nu precies de door de patiënt gerapporteerde gezondheidswinst is."

Hub Wollersheim is een van de sprekers op het KiZ-congres, dat op 7 november plaatsvindt in Burgers' Zoo. Daar zal hij verder ingaan op methodieken om overbodige zorg in te perken.

Schrijf u nu alvast in.