Manager wikt, computer beschikt
In een instelling voor moeilijk opvoedbare jongeren werden de werkmethoden afgestemd op de 'formele' processen zoals die in de computerprogramma's waren opgenomen. Deze waren bedoeld om doeltreffendheid en doelmatigheid in het werk te bevorderen. Maar als de begeleider bijvoorbeeld inschat dat een wandeling met een patiënt veel goed zal doen, maar het computer-protocol zo'n wandeling niet als mogelijkheid biedt, dan is de kans groot dat zo'n effectieve - en goedkope - actie achterwege blijft.
Dit voorbeeld laat zien wat het gevolg is als de computer gaat bepalen wat de gebruiker wel en niet mag doen: de technologie is niet meer dienstbaar aan de mens, ook niet aan efficiency en al helemaal niet aan de persoon voor wie het allemaal bedoeld is - in dit geval de patiënt.
Een ander voorbeeld betreft het gebruik van databases voor risicomanagement. De praktijk laat zien dat over het algemeen alleen onzekerheden die in de software 'passen' tot risico worden benoemd en vervolgens systematisch worden bewaakt. Alleen die risico's worden in formele zin goed 'afgeregeld', maar andere risico's verdwijnen van tafel.
Nevengeschikte spelers
Technologieën zijn dan ook wat prof. Vosselman betreft eerder machtige nevengeschikte 'spelers', dan instrumenten (per definitie ondergeschikt aan de mens). Spelers die overheersend en onderdrukkend kunnen worden. Als we echt moreel verantwoorde beslissingen willen bevorderen, dan mogen we technologieën niet toestaan dat ze de professionele ruimte gaan verdringen.
(bron: Tijdschrift Controlling).
Een 'provocatief en intrigrerend boek' (The Economist) over de relatie mens-technologie is 'De wil van technologie' ('What technology wants') van Kevin Kelly. Deze relatie noemt hij 'het technium'. Schrijver Theodor Holman in gesprek met prof. Wiebe Bijker, hoogleraar Technologie en Samenleving, over dit boek: mavenpublishing.nl/2012/01/27/oba-live-over-de-wil-van-technologie/.
nieuws
De macht van technologie
Managers zijn sterk geneigd te denken dat de relatie tussen mens en technologie er een is van boven- en onderschikking: zijzelf - en niet het systeem waarmee zewerken - (bijvoorbeeld Enterprise Resource Planning, Balanced Scorecard, risicomanagement software) bepalen de handelingsruimte. Op deze opvatting is veel af te dingen, meent prof. E.G.J. Vosselman, hoogleraar Management Control, VU Amsterdam.
Overzicht
Aanmelden voor
Wekelijks nieuws en tips voor kwaliteitsprofessionals.
Klik hier voor een gratis abonnement.
Klik hier voor een gratis abonnement.