We leven in tijden van verandering, van transitie; we leven in een tussentijd. Het wordt dagelijks helder dat wat Rutte en zijn team moet doen, is besparen op een uitgavenpatroon dat gebaseerd is op een economie die er niet meer is. Het kan niet anders of dat is en blijft achter de feiten aan hollen. Het gaat nog niet eens zo om de hoogte van de bedragen (alles is relatief) maar om het onder de duim krijgen van ons collectieve uitgavenpatroon zoals dat in de afgelopen 40 jaar ontstaan is. En dat is er een van uitgeven wat we niet hebben, jaar in jaar uit. Dus hebben we vrolijk en (on)bewust schulden gestapeld waardoor een reële schuldenberg is ontstaan. En wat ze in het Torentje proberen, is om in ieder geval het huidige uitgavenpatroon op, of liefst iets onder de norm van het te veel uitgeven te krijgen. Dat lukt op z'n best ‘knarsend en krakend'. Daarmee lossen we de schulden die we al hadden nog niet af - daar zijn we gewoon nog niet eens aan toegekomen.
Maar terwijl er bezuinigd moet worden op een economie van het verleden, zien we eigenlijk niet hoe we vergeten te investeren in een economie van de toekomst. Minder uitgeven is dramatisch noodzakelijk - hoe pijnlijk en hoe hartgrondig ik het niet eens kan zijn met waaróp bezuinigd wordt. Maar waar zijn dan de middelen om te investeren in een nieuwe, een andere economie? Een economie van morgen, van de toekomst. Of had u uw kaarten gezet op het top-sectorenbeleid? Ik heb zo mijn twijfels. Is dat niet te veel trekken aan een dood paard uit het verleden? De wereld verandert, zeker, maar dan moet de economie misschien ook mee veranderen, toch?
Wie goed om zich heen kijkt - en niet te veel naar Den Haag - ziet die verandering gek genoeg gewoon om zich heen. Mensen zetten nieuwe ‘business' op in lokale netwerken, beginnen een ‘thuisafgehaald' of een ‘repaircafe', verhuren hun bank, grasmaaimachine of auto, gaan met elkaar aan zelf-opwek-energie doen of denken na over hoe ze tijd op de bank kunnen gaan zetten (dat laatste leest goed).
Wie al die signalen als een verzameling kwetsbare rietstengels bundelt, ziet opeens dat aan de onderkant van de samenleving een complementaire economie, een economie van 'samen' ontstaat. In een recente publicatie heb ik die ontwikkeling de WEconomy genoemd. Wat nu zo mooi is, is dat we daarin op zoek zijn, met elkaar en al prutsenderweg, naar nieuwe transactiemodellen, ook wel nieuwe business modellen genoemd: wat is een uurtje jouw auto mij waard tegen mijn zelfgemaakte soep of bijspringen in de zorg voor de oude moeder van de buren?
Naar die nieuwe economie hebben we de afgelopen maanden met een team van ongeveer 60 mensen onderzoek gedaan in Nederland en Europa. En wat blijkt (niet echt verrassend): in heel Europa zijn mensen op zoek naar hetzelfde. Natuurlijk, in de uitvoering zijn er verschillen, maar we zien opvallend veel overeenstemming. We hebben problemen, en we hebben ze dicht bij huis. En daar zoeken we naar antwoorden op de vragen. Europa-breed. Dus ontstaat er een soort ‘top-drie' van initiatieven rond energie, voedsel en zorg.
Over al die initiatieven - door ons benoemd als ‘Nieuwe Business Modellen' hebben we deze maand drie keer een ‘volle bak' bijeenkomst georganiseerd. Mocht u meer over dat onderzoek willen weten dan kunt u op de site www.nieuwebusinessmodellen.info tegen kostprijs verschillende publicaties bestellen. Dat kan handig zijn als u zelf overweegt om ook in de nieuwe economie te stappen. Of om beter te begrijpen wat de buurman aan het opzetten is. Maar misschien is nog wel het belangrijkste om te begrijpen dat we echt in tijden van verandering leven. Er komt echt geen geruststellende Postbus-51 folder meer, de conventionele banenmachine gaat niet meer aan. En ja, voorlopig zullen we nog wel even doorgaan met bezuinigen; reken nog zeker op een jaartje of zeven. Welkom bij de WEconomy. Aan de bak.
Prof. dr. Jan Jonker, Hoogleraar Duurzaam Ondernemen, werkt aan de Nijmegen School of Management van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is o.a. auteur van de ‘groene' bestseller ‘Duurzaam Denken Doen' (Kluwer, 2011). In 2012 initieerde hij een eerste sterk exploratief onderzoek naar ‘Nieuwe Business Modellen'. In 2013 kreeg dat met ruim 30 onderzoekers in 12 landen een breed Nederlands en Europees vervolg met een verkennend uitstapje naar ‘Afrika'. (zie: www.nieuwebusinessmodellen.info). Op 1 februari 2013 verscheen bij Kluwer een nieuw boek onder zijn redactie getiteld ‘Werken aan de WEconomy'. Contact: j.jonker@fm.ru.nl
Op vrijdag 28 juni vindt aan de Radboud Universiteit in Nijmegen het Symposium Nieuwe Business Modellen plaats.
Op 29 juni verschijnt er op Sigmaonline een verslag van deze bijeenkomst.
