Sigmabase homepage

Het doel van indexen is wat mij betreft: ondersteunen van het maken van keuzes. Van wie kan ik leren, met wie wil ik zaken doen, wie vertrouw ik?
Eerste criterium is dan validiteit in relatie tot titel (bekend) en doel (minder bekend). Meet de index daadwerkelijk wat hij belooft?

Niet altijd, zo laat Management Team bijvoorbeeld zien in 'De 50 grootste humanisten van 2012' (17/12/12). Niet het human capital van bedrijven wordt gemeten, maar wat anderen daar van denken - een heel andere zaak. En dan heb ik de - summiere - toelichting op de methodologie gelezen, maar wie doet dat? Die methodologie moet overigens transparant en begrijpelijk zijn, zodat iedere gebruiker weet op basis waarvan hij kiest.

Validiteit
Wat betreft validiteit en MVO hebben we sowieso een probleem: consensus over definitie of concrete uitwerking ontbreekt vooralsnog. Dus moeten we per index uitzoeken waar naar wordt gekeken en ons daar zelf een oordeel over vormen. Brigitte Bernard-Rau, coauteur van het boek 'Derde Generatie Kwaliteitsmanagement', stelt dat duurzaamheidsanalisten en MVO-professionals het eens zijn over de tien bepalende onderdelen die een MVO-beleid mogelijk maken, zoals langetermijnvisie van leiders, in de businessstrategie geïntegreerde duurzaamheidwaarden, verantwoordelijk management van de leveranciersketen en effectieve dialoog met stakeholders.

Is dat het? En waarom krijgen we dan niet overal dezelfde uitkomsten te zien? (bijvoorbeeld: http://www.justmeans.com/blogs/is-walmart-a-csr-leader en de recente black-listing van Walmart door het ABP: http://nos.nl/artikel/327345-abp-walmart-en-petrochina-op-zwarte-lijst.html).

Rating-agencies indexeren op basis van MVO-rapportages en extern verkrijgbare gegevens. In 'Derde Generatie Kwaliteitsmanagement' schrijven Ingeborg Boon en Dick Hortensius: "[externe] Verificatie moet niet in de plaats komen van stakeholderbeoordeling, maar die juist faciliteren."
Ik stel voor dat je achter de schermen in het systeem kijkt om te zien wat de resultaten daadwerkelijk voorstellen.

Stakeholderbelangen
Dan, wie zijn de stakeholders die het bedrijf tot de zijne rekent, wat zijn de belangen en hoe komt de waardecreatie van de organisatie daaraan tegemoet? En vervolgens, hoe scoren de stakeholders ten opzichte van elkaar? Immers, het idee is dat waardecreatie voor de een niet leidt tot waardedestructie voor de ander. Per subaspect beoordelen is onvoldoende, het idee van People Planet Profit is juist dat de issues onlosmakelijk verbonden zijn, je moet die in samenhang bekijken. Conclusie, een van de index-variabelen visualiseert de balans tussen stakeholderbelangen.

Een goed gesprek
Indexen zijn het begin van een goed gesprek tussen stakeholders en organisaties. Op het moment dat indexen een absolute waarde toegedicht krijgen, gaat het mis. Dan krijg je hetzelfde als we zo vaak gezien hebben met benchmarken, de ondersten worden afgeschoten/niet meer gefinancierd en de top wordt verheerlijkt. Zo wordt de index niet meer een toegangswijzer tot inspiratie, maar een keihard concurrentie-instrument.

Samenvattend: wilt u een index gebruiken, stel dan eerst vast wat uw doel is en ga dan grondig na wat en hoe de index wie meet. Anders doet u maar wat, zou ik zeggen.

Antonie Reichling is zelfstandig organisatieadviseur strategie en kwaliteit (www.reichling.nl). Hij is momenteel bezig met zijn promotie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.