Sigmabase homepage

De teamleider neemt als eerste het woord. Zij heeft een duidelijk idee waar het aan ligt, en wie wat moet doen om het oplossen, maar klinkt ook nogal wanhopig. Ze heeft dit al zo vaak herhaald, en toch blijven de fouten ontstaan. Drie teamleden zijn min of meer afgehaakt. Ze knikken braaf op het juiste moment, maar kijken naar buiten of op hun telefoon als de teamleider het niet door heeft. De vijfde deelnemer maakt een zeer betrokken indruk, maar communiceert voornamelijk non-verbaal en is zeer kritisch naar alles en iedereen.

Ik heb twintig minuten de tijd om in deze situatie een verbetering te brengen. Welk patroon zie ik precies? Wat ervaar ik bij dit team en hoe kan ik dat gebruiken? Waar zou de hefboom tot verandering kunnen zitten? Wat is wijsheid? Ik probeer contact te maken met het team, en doe een interventie. Ik kijk goed wat er gebeurt, en ga weer door.

Terwijl ik bezig ben om te proberen dit team te bewegen tot betere communicatie en samenwerking, voel ik de ogen van de certificatiecommissie branden in mijn rug. Ik ben zojuist begonnen aan het live assessment voor de opleiding tot teamcoach. Drie vakgenoten kijken mee met wat ik aan het doen ben, en gaan hier straks iets van vinden. Dit leidt bij mij tot een verhoogde alertheid. Zie ik goed wat hier moet gebeuren? Kan het beter?

Ontwikkeling als coach
Deze twintig minuten zorgen voor een sprong in mijn ontwikkeling als coach. Na afloop heb ik niet alleen een papiertje met gelukkig een goede beoordeling, maar ik heb ook door het gesprek achteraf een beter zicht op wat ik in mijn rol als teamcoach precies doe, hoe vakgenoten dit beoordelen, maar ook wat unieke elementen in mijn stijl hiervan zijn. Het feit dat vakgenoten meekijken is nodig, omdat je extra ogen nodig hebt om niet alleen in het proces zelf het juiste te doen, maar hier ook van een afstand naar te kunnen kijken. Het geeft inzicht, motivatie en zelfvertrouwen.

Bovendien gaf het toewerken naar dit assessment ook nog eens een grote stimulans in de maanden er aan voorafgaand. Alle deelnemers aan de opleiding wisten dat deze dag ging komen, en hadden het er graag voor over om met elkaar te oefenen en zo elkaar te helpen om hier doorheen te komen.

Spanningsveld
Ik ervaar ook aan den lijve de spanning om zo open en bloot naar de uitoefening van je vak te laten kijken en anderen daar iets van te laten vinden. Ik wil graag iets van vakgenoten leren en beter worden in mijn vak, maar me absoluut niet op mijns inziens verkeerde punten beoordeeld laten worden. En dat is precies het spanningsveld dat je ervaart als het gaat om dit soort sessies. Dus ook om die reden was het leerzaam om hier te staan.

Kwaliteitsprogramma’s
Kwaliteitsprogramma’s in professionele organisaties vallen of staan met de effectiviteit van het beïnvloeden van professioneel gedrag en cultuur. Draagt het bij aan lerende cultuur? Aan het steeds beter worden in je vak? Aan goed omgaan met complexe situaties? Aan veranderende omstandigheden? Draagt het bij aan de individuele ontwikkeling van de professionals en aan de vormgeving van de gezamenlijke kernwaarden van de organisatie?

Van elkaar leren
Veel organisaties zijn op zoek naar manieren om de cultuur te beïnvloeden. Ze willen af van haantjesgedrag, van het verbergen van fouten, van het duiken voor verantwoordelijkheid. Het meest effectief om de cultuur te beïnvloeden, is om situaties te creëren waarin professionals met en van elkaar leren. Intervisie, intercollegiale consultatie, audits, ‘vissenkomsessies’, werken met video zijn allemaal mogelijkheden.

In de keuken (laten) kijken
De kern is dat mensen bereid zijn om in elkaars keuken te laten kijken, hun prestaties langs een meetlat te leggen, en de vaardigheden om hier elkaar op aan te spreken en te leren te ontwikkelen. Als dit goed gaat en het draagt bij aan een professionele cultuur, ervaren professionals dit als een enorme stimulans voor hun eigen ontwikkeling. Het draagt bij aan zingeving, betrokkenheid bij de organisatie en bij elkaar, aan enorm veel meer plezier in het werk. En last but not least aan kwaliteit van de uitvoering en aan de ontwikkeling van de organisatie.

5 tips voor collegiale toetsing
Tegelijkertijd loop je vaak enorm aan tegen weerstanden om er mee te beginnen.
Vijf tips om de kwaliteit van de professionele cultuur te beïnvloeden door middel van collegiale toetsing en beoordeling:

1. Zorg dat de criteria waarop je gaat beoordelen breed gedragen zijn door de professionals.
2. Zet je beste mensen in het beoordelingsteam. Zorg dat dit mensen zijn die veel respect verdienen, maar ook dat zij degenen zijn die ook laten zien hoe zij om gaan met hun eigen beoordeling en vakmatige ontwikkeling.
3. Zorg naast beoordeling en toetsing ook voor een goed leertraject, een manier om te ontwikkelen en beter te worden.
4. Plaats beoordelen en toetsen altijd in het kader van ontwikkelen, beter worden in je vak, excelleren, en leg de relatie met de missie van je organisatie, waarom je hier goed in wilt zijn.
5. Wees uitermate zorgvuldig in het hanteren van gedragsregels over hoe om te gaan met informatie uit de sessies.

Marjan Hoogendijk (m.hoogendijk@kwaliteit.com)