Sigmabase homepage

Welkom in de economie van de 21ste eeuw
We bevinden ons midden in een verandering van tijdperk. Bezuinigingen, wet- en regelgeving en complexe ontwikkelingen in de maatschappij dwingen om fundamenteel na te denken over hoe een economie van morgen er uit kan zien. Afscheid nemen van die van vandaag is onontkoombaar. Zitten we echt in de derde Industriële Revolutie? En wat is te verwachten van de impact van het ‘Internet van de Dingen’?

Wat ook de uitkomst is, terug naar gisteren en ‘business as usual’ is geen optie. Echt fundamenteel zaken anders aanpakken betekent anders organiseren. Betekent bewust zoeken naar andere ‘ongewone’ verbindingen, betekent samenwerken in (tijdelijke) allianties en netwerken.
Dat heeft als consequentie dat ‘poen’ niet altijd meer alleen uit geld bestaat, maar uit meerdere waarden. Nieuwe transactiemiddelen zoals tijd, punten of energie doen daarmee voorzichtig hun intrede. Zo denken over ondernemen is duurzaam anno nu. In het kielzog daarvan brengen deze ontwikkelingen onvermijdelijk en onverbiddelijk transitie met zich mee. Dat betekent dat we de dingen die we deden zoals we ze deden, fundamenteel anders gaan doen. Het kan niet anders. En daar is geen Masterplan voor. Welkom in de economie van de 21ste eeuw.

WEconomy
Terwijl het milieu ‘uit’ is, de wereld complexer en sneller wordt en het soms wel lijkt alsof duurzaamheid er niet toe doet, is niets minder het geval. We leven in spannende en roerige, maar ook lastige tijden. Onbewust en rommelig beleven we het veranderen van een tijdperk – en botsen dagelijks op het bestaande. Dat gaat met opstaan en veel vallen, met proberen en ontdekken gepaard. Prutsenderweg worden zo voorzichtig de contouren van een andere economie zichtbaar.

We noemen deze de WEconomy, de economie van anders, van wij samen. Een economie die veelbelovende sociale en technologische mogelijkheden laat zien die elkaar vaak nog moeten ontmoeten en in elkaar groeien. Ook al gaan we voorzichtig die kant op, er moet nog heel veel ontdekt en veranderd worden voor we zover zijn.
Het woord ‘gemakkelijk’ kunnen we daarom voorlopig beter uit het woordenboek schrappen.

Logica van waardecreatie
Een andere economie in wording vraagt om het overdenken van de basis van onze economie. Die basis wordt gevormd door transactie- of business modellen. De kern van een business model is om de structuur van waardecreatie te laten zien.

In ons huidige gewone doen en laten (naar de bakker gaan, boodschappen doen of een huis kopen) is alles gebaseerd op een centraal – vaak impliciet – model dat gebaseerd is op één centrale waarde: geld. De organisatie van transacties is zo ingericht dat eigenaarschap (bezit) daarvan het meeste profiteert. Duurzaamheid doet er in dat model niet toe. Als onze economie aan het veranderen is en duurzaamheid daarin een volwassen plaats krijgt, is het relevant ons dominante transactiemodel kritisch te bekijken en na te gaan of en in hoeverre daar een alternatief voor ontwikkeld kan worden.

De logica van waardecreatie moet dus aan een kritische inspectie onderworpen worden. Dat vraagt om principes voor waardecreatie die duurzaamheid mogelijk maken. Die principes zijn meervoudige, collectieve en gedeelde waardecreatie. Samen vormen ze een kompas.

Betalen – maar dan anders
Als derde en laatste stap in deze veranderingen is het relevant om te kijken naar de transactiemiddelen die wij gebruiken. Het is zorgelijk dat we in een achterliggende periode van ongeveer vijftig jaar dat wat van waarde is hebben teruggebracht tot één maatstaf en één meeteenheid. Na bijna tien jaar crises lijkt deze meeteenheid – geld genaamd – dagelijks uiterst kwetsbaar. Een beetje asset-manager kan in z’n achteruit melden dat we aan risicospreiding moeten doen. Tijd dus om onze transactiemiddelen te verbreden. Niet door meer geld te ‘maken’, maar door meer waarden in onze transacties toe te laten. Dat kan door complementair geld (b.v. de Makkie, Bataaf of Luctor) te bedenken, maar dat heeft ook zo z’n beperkingen. Nog iets ‘breder’ denken maakt de weg vrij om naast geld te werken met punten, afval of energie. Echt daarmee werken stelt ons voor een lastige opgave. Bij een beetje bank is het echt onmogelijk om een energiespaarbankboekje te openen. Zo’n scala aan waarden vraagt wel om een andere inrichting van onze geldsystemen. Werk aan de winkel dus.

Symnposium 13.11 de Domkerk (Utrecht)
Op 13 november a.s. vindt onder de noemer ‘Nieuw Businsess Modellen’ een symposium plaats over deze ontwikkelingen. De aanleiding is de verschijning van het boek ‘Nieuwe Business Modellen; Samen werken aan Waardecreatie’. Bezoekers krijgen een houtskoolschets van die ontwikkelingen via lezingen en worshops, maar zeker geen blauwdruk.

De voorbeelden uit de praktijk kunnen onrust veroorzaken. De kritiek op deze ontwikkelingen is niet mals. Dat hoort allemaal bij de zoekfase waarin we ons bevinden en waarbij dwars tegen de mainstream in een onderstroom van een andere maatschappij zichtbaar wordt. Onaf, rafelig en onrustig.

Als u daar mee kennis wilt maken, bent u van harte welkom in de Domkerk in Utrecht.
Wat u er ook opsteekt, u krijgt na afloop een mooi boek mee naar huis.

Aanmelden kan via: www.nieuwebusinessmodellen.info

Prof. dr. Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen en werkt aan de Nijmegen School of Management van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is o.a. auteur van de groene bestseller Duurzaam Denken Doen en schreef Werken aan de WEconomy (2013). Zijn focus is op het ontwikkelen van concepten en strategien voor duurzaamheid en de fundamentele veranderingen die dat met zich meebrengt. Hij is een veel gevraagd spreker over duurzaam ondernemen. Contact: j.jonker@fm.ru.nl